Farbowana żywność – barwniki i pigmenty spożywcze

Co to są barwniki?

Jak już zostało wspomniane w poprzednim artykule, barwniki są substancjami nadającymi lub przywracającymi barwę żywności. Uzyskiwane są ze środków spożywczych i innych jadalnych surowców naturalnych. Dzielą się na organiczne naturalne, syntetyczne identyczne z naturalnymi, organiczne syntetyczne, nieorganiczne syntetyczne oraz barwniki pochodzenia mineralnego.

Z tego względu możemy je podzielić na nieszkodliwe dla zdrowia, szkodliwe w nadmiarze oraz zabronione.

Warto pamiętać, że barwniki nie mogą być dodawane do następujących produktów:

• żywności nieprzetworzonej
• wody
• mleka, maślanki i śmietany bez dodatków smakowych i aromatów, masła
• niezemulgowanych olejów i tłuszczów zwierzęcych lub roślinnych
• serów dojrzewających i niedojrzewających (bez dodatków smakowych i środków aromatyzujących)
• jaj i produktów jajecznych w rozumieniu rozporządzenia (WE) nr 853/2004
• chleba, makaronów, mąki i innych produktów przemiału zbóż oraz skrobi
• cukru, miodu i słodu
• pomidorów w puszkach, słoikach, past i sosów pomidorowych
• soków owocowych/warzywnych i nektarów owocowych/warzywnych
• owoców, warzyw i grzybów (puszkowanych/suszonych/przetworzonych)
• ryb, mięczaków i skorupiaków, mięsa, drobiu i dziczyzny oraz ich przetworów (wyjątek to gotowe posiłki zawierające te składniki)
• wyrobów kakaowych i składników czekoladowych w wyrobach czekoladowych, o których mowa w dyrektywie 2000/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady;
• kawy palonej, herbaty, naparów ziołowych i owocowych, cykorii oraz preparatów ze zbóż
• soli i (mieszanek) przypraw
• wina i alkoholi objętych rozporządzeniem Rady (WE) nr 1234/2007 i octu winnego
• żywności dla niemowląt i małych dzieci w rozumieniu dyrektywy 2009/39/WE

Barwniki i pigmenty nieszkodliwe dla zdrowia

Substancje koloryzujące, które dodawane są do żywności, w większości nie są szkodliwe, jeśli są naturalne. Do takich barwników należą:

• E 100, Kurkumina, kurkuma – naturalny żółty barwnik, pozyskiwany z kłączy rośliny Curcuma longa. Stosowana jest jako przyprawa, również dodawana do mieszanek przypraw i koncentratów. Ma działanie antybakteryjne, przeciwzapalne i antynowotworowe.
• E 101, Ryboflawina – naturalny lub syntetyczny barwnik żółto-pomarańczowy to nic innego jak witamina B2 (ważna w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego, krwionośnego, pokarmowego, oddechowego i wzrokowego). Stosowany w płatkach śniadaniowych (zbożowych, kukurydzianych), pieczywie, maśle orzechowym, kakao dla dzieci.
• E 140, Chlorofil – naturalny zielony barwnik pozyskiwany z roślin zielonych (pokrzywa, szpinak, lucerna, etc.). Zastosowanie: zupy, sosy, oleje, lody, gumy do żucia, napoje mleczne fermentowane.
• E 150a, Karmel (prosty, alkaliczny, klasy I) – roślinny brązowy barwnik uzyskiwany z karmelizowanego cukru. Dodawany do cukierków, napojów, czekolad, ciemnego pieczywa, lodów, jogurtów, dżemów.
• E 153, Węgiel roślinny – czarny barwnik wytwarzany poprzez spalanie części roślinnych. W medycynie ma zastosowanie przeciwbiegunkowe. W żywności: soki owocowe, dżemy, płatki kukurydziane, słodycze, napoje alkoholowe, sosy.
• E 160a, Karoteny (Alfa i beta-karoten) – naturalny barwnik pomarańczowo-czerwony. Jest to witamina A spełniająca wiele ważnych funkcji (odpowiada za zdrowie skóry włosów, paznokci, wzroku, kości). Zastosowanie w żywności: margaryny, napoje mleczne, odtłuszczone produkty do smarowania pieczywa, ciasta, dżemy, marmolady, sery, lody.
• E 160c, Kapsantyna, kapsorubina – naturalny czerwony barwnik, który nadaje potrawom pikantny smak. Jest to ekstrakt z papryki. Używany jako przyprawa i dodatek do: serów, zup, zapiekanek, kiełbas.
• E 160d, Likopen – naturalny czerwony barwnik, w który bogate są przede wszystkim pomidory, ale też inne czerwone owoce i warzywa. Jest to antyutleniacz, który wpływa pozytywnie na nasz organizm – może zmniejszyć ryzyko chorób serca i rozwoju nowotworów.
• E 162, Betanina – naturalny barwnik (ciemnoczerwony lub fioletowy), zwany inaczej czerwienią buraczaną. Jest to wyciąg z buraków ćwikłowych. Stosowany głównie w cukiernictwie (do barwienia deserów, galaretek, dżemów, cukierków i napojów bezalkoholowych (azotany, więc nie jest zalecany do spożycia przez dzieci).
• E 163, Antocyjany – barwnik o czerwono-fioletowym kolorze, ekstrahowany ze skórek czarnych winogron lub z czerwonej kapusty. Są doskonałymi przeciwutleniaczami (neutralizują wolne rodniki, dzięki czemu przeciwdziałają starzeniu i nowotworom). Zawarte w napojach bezalkoholowych, dżemach, lodach, winach, jogurtach, konserwach, wyroby cukierniczych.
• E 170, Węglan wapnia – mineralny barwnik o białym kolorze, składnik minerałów i skał. Nie jest szkodliwy, lecz duże ilości mogą powodować zaparcia i bóle brzucha. Stosowany jest w takich produktach jak: pieczywo, herbatniki, wyroby cukiernicze, lody, owoce i warzywa konserwowe.
• E 171, Dwutlenek tytanu – syntetyczny barwnik mineralny. Barwi się nim słodycze, gumy do żucia, lukier, galaretki, dżemy i przyprawy.

Barwniki, które mogą mieć negatywne działanie na nasze samopoczucie i zdrowie

Zgodnie z zapewnieniami, wszystkie dodatki do żywności są bezpieczne, jednakże ich częste spożywanie w indywidualnych przypadkach może mieć niekorzystny wpływ na zdrowie.
Poniżej zestawione zostały E dodatki, których nadmierne spożycie może powodować negatywne skutki zdrowotne.

Barwniki spożywcze – podsumowanie

Szybko powtórzmy, jakie barwniki są obecnie uważane za takie, których nie musimy się obawiać oraz te, których lepiej unikać:

Barwniki bezpieczne

E 100, E 101, E 140, E 150a, E 153, E 160a,c,d, E 162, E 163, E 170, E 171.

Barwniki o potencjalnie szkodliwym działaniu

E 102, E 104, E 110, E 120, E 122, E 123, E 124, E 127, E 131-133, E 141, E 142, E 150b,c,d, E 151, E 154, E 160b, E 172, E 173, E 175, E 180.

Barwniki zabronione w Polsce lub ogólnie w przemyśle spożywczym przez wzgląd na udowodnione szkodliwe (często rakotwórcze) działanie

E 103, E 105-107, E 111, E 121, E 125, E 126, E 128, E 130, E 152, E 160f, E 161a,e,h,i,j, E 181.

Producenci żywności chcą ze wszystkich sił zachęcić konsumentów do nabywania ich produktów poprzez ich uatrakcyjnianie. Kusi nas intensywna barwa, piękny, oryginalny kolor, podkreślający wizualnie smak produktu. Często niestety zdarza się nam „kupować oczami”, a to nie zawsze jest najlepszy wybór. Nie dajmy się więc nabrać na te zabiegi i czytajmy etykiety.
Zapewne raz na czas deser z syntetycznym dodatkiem nam nie zaszkodzi. Ważne jest jednak, aby wybierać produkty świadomie.

Bądźmy więc rozsądni w naszych wyborach, świadomi tego, czym karmimy siebie i naszych bliskich.

Tutaj zestawienie wszystkich artykułów związanych z dodatkami spożywczymi.

P.S. Pobierz ściągę ze szkodliwymi e-dodatkami i rób zdrowe zakupy!