Co to są konserwanty?
Konserwanty są substancjami przedłużającymi przydatność do spożycia – hamują rozwój drobnoustrojów (bakterii, pleśni, drożdży) i zachowują świeżość produktów spożywczych. Mówiąc prościej, zapobiegają szybkiemu psuciu żywności, zmianom struktury, zapachu i smaku. Stosowane są już od wieków – kiedyś poprzez suszenie, solenie, słodzenie czy wędzenie. Dziś za pomocą związków naturalnych jak i syntetycznych.
Konserwanty z jednej strony mają pozytywne właściwości – chronią ludzki organizm przed toksynami (np. jadem kiełbasianym wytwarzanym przez bakterie) i zatruciem. Ważne jest jednak, aby ograniczać ich spożycie, gdyż mają tendencję do kumulowania się w organizmie, a w nadmiarze mogą być szkodliwe dla naszego zdrowia.
Konserwanty nieszkodliwe dla zdrowia
Mimo, iż samo słowo „konserwant” wzbudza u nas negatywne skojarzenia, istnieją środki konserwujące, które są stosunkowo bezpieczne dla naszego organizmu. Są to:
- E 200, Kwas sorbowy/sorbinowy – syntetyczny konserwant, lecz występuje też w produktach spożywczych jako naturalny kwas. Stosowany w takich produktach jak: fermentowane produkty mleczne, sałatki owocowe, wyroby cukiernicze, lemoniada, sery, chleb, ciastka, pizza, skorupiaki, sok cytrynowy, wino, cydr, zupy.
- E 201, Sorbinian sodu – syntetyczny konserwant, lecz występuje też w produktach spożywczych jako naturalny kwas. Stosowany w takich produktach jak opisany wyżej dodatek E 200.
- E 260, Kwas octowy – naturalny kwas, występujący w większości owoców. Dodawany do sosów, majonezu, serów, wypieków, marynat. Powinny unikać go jednak osoby z (rzadką) nietolerancją octu.
- E 261, Octan potasu – naturalna sól kwasu octowego, dodawana do marynat, sosów, chleba. Uznawana za nieszkodliwą, lecz powinny jej unikać osoby z niewydolnością nerek, chorobami serca i nietolerancją octu.
- E 262, Octan sodu – naturalna sól sodowa kwasu octowego, używana w dżemach, słodyczach, galaretkach, zupkach w proszku. Powinny unikać jej osoby z nietolerancją octu.
- E263, Octan wapnia – sól wapniowa kwasu octowego, stosowany w pieczywie, puszkowanych warzywach i owocach, preparatach leczniczych. Powinny unikać jej osoby z nietolerancją octu.
- E 270, Kwas mlekowy – naturalny kwas, wytwarzany przez bakterie w procesie fermentacji. Dodawany do produktów ziemniaczanych, napojów, sosów i wyrobów cukierniczych.
- E 290, Dwutlenek węgla – gaz, składnik powietrza. Stosowany w napojach gazowanych, wyrobach cukierniczych i śmietance.
- E 296, Kwas jabłkowy – naturalny kwas, występujący w większości owoców. Używany głównie w przetworach owocowych.
- E 297, Kwas fumarowy – kwas naturalnie występujący w owocach i warzywach. Dodawany do takich produktów jak: wyroby cukiernicze, produkty w proszku do przygotowywania herbaty i naparów ziołowych, fermentowane desery mleczne z dodatkami owocowymi, guma do żucia.
Konserwanty, które mogą mieć negatywne działanie na nasze samopoczucie i zdrowie
| Oznaczenie | Nazwa | Zastosowanie | Możliwe negatywne skutki |
| E 202, 203 | Sorbinian potasu i wapnia | Pieczywo, sery, ciasta, wino, napoje gazowane, czekolada | Reakcje alergiczne, podrażnienia skóry, astma, problemy behawioralne |
| E 210, 211, 212, 213, 214, 215, 216, 217, 218, 219 |
Benzoesany | Napoje gazowane, marynaty, konserwy, przetwory owocowe, lody |
Astma, reakcje alergiczne, pokrzywka, egzema, podrażnienia oczu i skóry, błon śluzowych żołądka, może być toksyczny dla układu nerwowego, (możliwe działanie rakotwórcze) |
| E 220 | Dwutlenek siarki | Soki, koncentraty, wina, suszone owoce | Trujący dla zwierząt i szkodliwy dla roślin. Drażni drogi oddechowe, może powodować zaburzenia układu trawiennego |
| E 221, 222, 223, 224, 226, 227, 228 |
Siarczany, wodosiarczany, pirosiarczany |
Pieczywo, soki, napoje alkoholowe, przetwory owocowe/warzywne | Ataki astmy, pokrzywka, atopowe zapalenie skóry, reakcje alergiczne, bóle głowy, nudności, podrażnienie żołądka, wpływ na pracę nerek, wątroby i płuc, strata witaminy B1 |
| E 230, 231, 232, 233 | Difenyl, fenol, fenolan, tiabendazol |
Zabezpieczanie skórki owoców cytrusowych przed grzybami |
Mdłości, wymioty, bezdech, zapaść, podrażnienie oczu, skóry |
| E 234, 235 | Niazyna i natamycyna | Sery topione, antybiotyki, owoce i warzywa konserwowe, puddingi | Uodparnianie bakterii, które potem ciężko zwalczyć. Mdłości, biegunka, wymioty, podrażnienia skóry |
| E 236, 237, 238 | Kwas mrówkowy, mrówczan sodu i wapnia | Wędzone ryby, soki owocowe, napoje bezalkoholowe, | Dolegliwości żołądkowe, właściwości moczopędne |
| E 239 | Heksamina | Kawior, sery, marynowane ryby | Zapalenie skóry, uszkodzenie nerek, rozstrój układu pokarmowego (możliwe działanie rakotwórcze) |
| E 249, 250, 251, 252 | Azotyny sodu i potasu, azotan sodu, azotan potasu | Wędliny, ryby, sery | Zatrucia, astma, zapalenie nerek, bóle i zawroty głowy, utrudnianie transportu tlenu przez krew, utleniają witaminę A i beta-karoten, (mogą być rakotwórcze, zwłaszcza w wysokich temperaturach) |
| E 280, 281, 282, 283 | Kwas propionowy, propionian sodu, wapnia, potasu | Pieczywo, mięso, wyroby cukiernicze | Uznawane za bezpieczne, jednak u niektórych mogą powodować migreny |
| E 284 | Kwas borowy | Powłoka cytrusów, kawior, produkty multiwitaminowe | Toksyczny dla nerek, wątroby, układu rozrodczego, nerwowego i krwionośnego |
| E 285 | Tetraboran sodu | Produkty multiwitaminowe | Zmiany skórne, niewydolność nerek |
Konserwanty – podsumowanie
Zreasumujmy krótko, jakich konserwantów nie musimy się obawiać, a jakich lepiej unikać:
Bezpieczne konserwanty: E 200, E 201, E 260-263, E 279, E 290, E 296 i E 297.
Konserwanty o potencjalnie szkodliwym działaniu (pogrubiłam najbardziej szkodliwe): E 202, E 203, E 210-219, E 220-228, E 230-252, E 280-285.
Jeśli mamy wybór, oczywiście zawsze warto kupić produkt bez konserwantów. Najczęściej są to produkty świeże, z krótką datą przydatności do spożycia. Lepiej wybierać te pasteryzowane (pasteryzacja również hamuje rozwój drobnoustrojów). Jeśli nie jest to możliwe, wybierajmy produkty z konserwantami, które są „mniejszym złem”. Im mniej przetworzoną żywność podajemy na talerzu, tym lepsze jest nasze zdrowie i samopoczucie. Dlatego bądźmy świadomymi konsumentami – czytajmy etykiety.
Tutaj zestawienie wszystkich artykułów związanych z dodatkami spożywczymi.
P.S. Pobierz ściągę ze szkodliwymi e-dodatkami i rób zdrowe zakupy!
